در این میان اما مسئولان ماه‌ها و سال‌ها برای چنین دستاوردی تلاش می‌کنند تا جانی دوباره به پیکر ترافیک‌زده شهر ببخشند. یکی از مسرت‌بخش‌ترین خبرها در خودکفایی ملی نقش 100درصدی مهندسان ایرانی در صنعتی است که نتیجه و فایده آن هر روز به سه میلیون تهرانی می‌رسد. عبور از تونل‌های بی‌شمار متروی تهران علاوه بر سرعت و امنیت، نمادی از افتخار ملی محسوب می‌شود که تلاشگران کشورمان در آن نقش مستقیم و بی‌واسطه‌ای ایفا می‌کنند.
جهش خیره کننده
بالاترین حجم عملیات عمرانی در گستره وسیع تهران بزرگ زیر زمین در حال انجام است. این پروژه‌ها در بیش از 200جبهه کاری، در بهترین شرایط و با استفاده از پیشرفته‌ترین فناوری روز دنیا، دل خاک را شکافته و ساخت مترو را با سرعت پیش می‌برد. درصورتی که منابع مالی به‌موقع تأمین شود، تا پایان سال رکورد جدیدی در سرعت ساخت مترو به نام جوانان، متخصصان و خدمتگزاران سلحشور ایران اسلامی رقم خواهد خورد.
در این زمینه شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه با سرعت‌دادن به روند ساخت خطوط مترو و بهره‌برداری از آن، گام اساسی و ضروری را برای تکمیل هشت خط سنگین شهری و چهار خط سریع‌السیر در تهران برداشته است.در تهران اکنون 150کیلومتر از خطوط مترو در حال ساخت و حدود 100کیلومتر دیگر نیز در حال اجراست.
خطوط یک و چهار تکمیل شده و روند ساخت خطوط دیگر به همراه 35ایستگاه و چندین مجتمع ایستگاهی در نقاط مختلف شهر تهران تأثیری شگرف بر کیفیت زندگی شهری در تهران برجای خواهد گذاشت. این تعداد ایستگاه و مجتمع‌های خدماتی و همچنین طول خطوط ساخته شده و در دست ساخت، پروژه متروی تهران را به مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه عمران شهری در کشور تبدیل کرده که آثار زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و ترافیکی آن ضرورت احداث هرچه سریع‌تر این پروژه را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
براساس برآوردهای انجام شده، برای رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده در قانون باید 217کیلومتر خطوط مترو در تهران احداث شود. اکنون در ساخت خطوط مترو، برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، اولویت نخست، ساخت خط سه مترو از بزرگراه آزادگان در جنوب غربی تهران تا محله ازگل در شمال شرقی تهران است؛ بخش بزرگی از این خط هم‌اکنون ساخته شده و تا آبان امسال، فاز اول آن از چهارراه ولیعصر تا سهروردی به بهره‌برداری خواهد رسید. تا پایان سال نیز مسیر جنوبی از بزرگراه آزادگان تا چهارراه ولیعصر وارد چرخه بهره‌برداری خواهد شد. این 19کیلومتر شاکله اصلی ادامه برنامه سال 1391مترو را تشکیل می‌دهد.
خطوط هفت و شش نیز براساس برنامه به‌ترتیب در مسیرهای کن تا جنوب شهر ری و میدان صنعت تا قصر فیروزه با سرعت مناسبی در حال احداث است و در حال حاضر چهار دستگاه حفار مکانیزه پیشرفته (TBM) در این خطوط مشغول به‌کار هستند و هر کدام روزانه دست‌کم 15متر تونل را حفاری می‌کنند. در زمینه طراحی و ساخت تونل و ایستگاه‌ها نیز به‌طور کامل از توان متخصصان داخلی استفاده می‌شود.
نقش بارز در واگن‌سازی
کارخانه واگن‌سازی متروی تهران تنها یکی از این نمونه‌هاست که بیش از 50درصد عملکرد آن حاصل تولیدات داخلی است. عینیت بخشیدن به قانون 51درصدی تولیدات داخلی در حالی است که کمترین حمایت‌ها از این کارخانه در راه بومی‌سازی صنعت واگن‌سازی صورت می‌گیرد. در سالن ساخت بدنه، قطعات واگن‌ها به‌صورت ورق‌های فولادی وارد و طراحی تا اجرای آن توسط متخصصان داخلی انجام می‌شود. همچنین تولید بدنه به‌صورت صددرصد بومی ساخته و به بخش رنگ و تست صدا فرستاده می‌شود.
واگن‌های مورد استفاده در ایران از نوع سرعت پایین هستند، واگن‌های دوطبقه تا 150کیلومتر و یک طبقه تا هشت کیلومتر سرعت دارند. طراحی و محاسبات نیز براساس همین سرعت‌ها انجام می‌شود، اما متوسط سرعت قطارها در دنیا بین 70تا 90کیلومتر بر ساعت است. در بخش ساخت تهویه مطبوع، پنل‌ها و کمپرسورهای تهویه مطبوع ساخته و آماده نصب می‌شود. تولیدات این قسمت نیز تماماً در داخل طراحی و تولید می‌شود. تنها برخی تجهیزات کشنده مترو از خارج کشور وارد می‌شود.
مهم‌ترین بخش واردات ساخت واگن‌ها قطعاتی نظیر کندانسورها هستند اما بسیاری از تجهیزات نظیر کفپوش‌ها، داکت‌های هوا و سیستم‌های تهویه مطبوع در داخل ساخته می‌شوند، اما بیش از 55درصد ساخت واگن‌های دوطبقه و بیش از 45درصد واگن‌های یک طبقه در داخل کشور انجام می‌شود. از طرفی برای تولید واگن‌های متروی مشهد نیز قراردادی منعقد شده است. کاری که امروز در کارخانه واگن‌سازی انجام می‌شود در کشور بی‌سابقه است و این کارخانه توانایی پشتیبانی و ساخت واگن‌های مترو را برای 9شهر بزرگ کشور دارد.
این کارخانه ظرفیت تولید 20واگن در‌ماه را دارد که درصورت حمایت همه جانبه، در هر‌ماه توانایی تولید و مونتاژ شش واگن دوطبقه و 14واگن یک طبقه را خواهد داشت اما به‌دلیل در اختیار نداشتن فضای کافی هفت واگن یک طبقه در بخش بدنه از اراک و هفت واگن دیگر از کرمان وارد کارخانه می‌شوند؛ به‌طوری که هر واگن توسط یک تریلر حمل می‌شود. برای ساخت هر واگن دوطبقه 300میلیون تومان و برای هر واگن یک طبقه 220میلیون تومان سرمایه بین تولید‌کنندگان داخلی توزیع می‌شود. این موضوع در واقع رونق بازار داخلی را به همراه دارد.
این صنعت در حال حاضر با 70شرکت قرارداد دارد و توانسته حدود یک میلیون و پانصد هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند. این کارخانه همچنین توانایی بازیابی(اورهال) قطارها را نیز دارد و تا امروز در بخشی از کار 24دستگاه متروی برقی 11ساله که حدود یک میلیون و 200هزار کیلومتر از پیمایش آن می‌گذرد، بازیابی شده است.
بومی‌سازی صنعت واگن‌سازی
آرش شهراسبی مدیر تدارکات فنی وتخصصی شرکت بهره‌برداری متروی تهران در این‌باره می‌گوید: حدود 43درصد از صنعت تأمین قطعات قطارهای مترو در داخل کشور صورت می‌گیرد. بدنه واگن‌ها، تزیینات داخلی، مجموعه سیستم‌های الکترونیک و مواردی از این دست نیز در داخل کشور تولید می‌شود.
البته توجه به این نکته نیز ضروری است که کار فقط شامل ساخت اولیه این واگن‌ها نیست، زیرا پس از مدتی برخی قطعات ممکن است فرسوده شده یا خراب شود یا به هر دلیلی غیرقابل استفاده باشد، بنابراین ساخت این قطعات یدکی هم در برنامه کاری قرار دارد. اولویت مسئولان صنعت مترو تأمین قطعات استاندارد و آماده از بازار داخلی است اما درصورت عدم‌تأمین قطعه موردنظر از طریق کارخانه‌ها و صنایع توانمند داخلی، قطعه مورد نظر به طرف خارجی سفارش داده می‌شود.
